मुंबई : उपराष्ट्रपतीपदाच्या निवडणुकीबाबत नागरिकांमध्ये अधिक जागरूकता निर्माण करण्याच्या उद्देशाने भारत निवडणूक आयोगाने “भारताचे उपराष्ट्रपती पदाची निवडणूक – २०२५” ही सविस्तर माहितीपुस्तिका आज प्रसिद्ध केली आहे.
भारताच्या संविधानातील कलम ३२४ नुसार आयोगाला ही निवडणूक घेण्याचा अधिकार आहे. कलम ६८(२) प्रमाणे उपराष्ट्रपतीपद रिक्त झाल्यास – मृत्यू, राजीनामा किंवा इतर कारणांमुळे – शक्य तितक्या लवकर निवडणूक घेतली जाते. तर कलम ६७ अंतर्गत, नव्याने निवडून आलेल्या व्यक्तीचा कार्यकाळ पदभार स्वीकारल्यापासून पाच वर्षांचा असतो.
ही निवडणूक 1952 च्या The Presidential and Vice-Presidential Elections Act आणि 1974 च्या नियमांनुसार पार पडते. लोकसभा वा विधानसभा निवडणुकीच्या तुलनेत या निवडणुकीची प्रक्रिया वेगळी असून, उमेदवारांची पात्रता, मतदान व मतमोजणी प्रणाली, आणि कायदेशीर बाबींच्या स्वरूपात विशेष फरक असतो.
पुस्तिकेत खालील महत्त्वाच्या बाबींचा समावेश आहे:
संविधानातील संबंधित तरतुदी
निवडणूक मंडळाची रचना
उमेदवार पात्रता व निवडणूक कार्यक्रम
मतदान ठिकाणे व प्रणाली
मतमोजणीची प्रक्रिया
निवडणूक वादांवरील तरतुदी
याशिवाय 1952 पासून 2022 पर्यंत झालेल्या एकूण 16 उपराष्ट्रपती निवडणुकांचा ऐतिहासिक आढावा देखील या पुस्तिकेत देण्यात आला आहे.
ही माहितीपुस्तिका आता निवडणूक आयोगाच्या अधिकृत संकेतस्थळावर उपलब्ध असल्याचे आयोगाने प्रसिद्धीपत्रकाद्वारे स्पष्ट केले आहे.
